Podstrony
- Strona startowa
- Jadwiga Łuszczewska Pamietnik Deotymy 1834 1897
- [Borys Storch] Podstawy Obróbki skrawaniem
- Courths Mahler Jadwiga Zadadka w jej zyciu
- Podstawy mikrobiologii w ochron Barbara Kolwzan
- Bochenski J.M Wspolczesne metody myslenia
- Pawlowski A. Metody kwantytywne
- Tolkien J.R.R Dwie Wieze
- O'Reilly Oracle Sql Programming
- brzozowski stanisław legenda młodej polski
- Dzieła ÂŚw. Jan od Krzyża(1)
- zanotowane.pl
- doc.pisz.pl
- pdf.pisz.pl
- degrassi.opx.pl
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Konieczne jest zestawienie dwu zdań, z którychw jednym cecha wyrażona jest orzeczeniem, a w drugim przydawką.Takie porównanie zapobiegnie mieszaniu tych dwu zjawisk.Jeżeli chodzi o przydawkę wyrażoną przez liczebnik tomożna wykorzystać jakieś zestawienie potrzebnych w klasieprzedmiotów, np.: d z i e s i ę ć kałamarzy, o s i e m ołówków,lub podanie liczby różnych przedmiotów dostarczonych jako fantyna loterię.Można też rozpocząć pracę od stworzenia lub omówieniaodpowiedniej sytuacji, np.: M am a posłała cię po bułki do sklepu,ułóż rozm ow ę na ten temat z mamą i ze sprzedawcą w sklepie.W tego rodzaju ćwiczeniach wystąpi w zapisie na tablicy pytanie: ile? Dla wprowadzenia pytania (k tóry?) o przydawkę wyrażoną przez liczebnik porządkowy trzeba będzie znalezć odpowiednią sposobność, pytając na przykład: W k tórej ławcesiedzisz? (pierw szej, dwudziestej).Dla zrozumienia roli przydawki oznaczającej właścicielajakiegoś przedmiotu można też stworzyć odpowiednią sytuacjęw klasie.Na przykład na pytanie: Czyja to książka? C z y jołów ek? zawsze znajdzie się odpowiedz wyrażona zaimkiemdzierżawczym (m ó j, jego, ich) lub rzeczownikiem w dopełniaczu(Janka, Chrzanowskiej, koleżanki).W związku z tym materiałem75 wprowadza się pytanie: czyj? i rozszerza się funkcję przydawki,ukazując, że przedmiot można wyróżnić nie tylko przez wskazanie jego cech, ale także przez wskazanie właściciela przedmiotu.Zatem przydawka może wyodrębnić przedmiot, określając jegoprzynależność.Wtedy przydawka odpowiada na pytania: czyj?czyja? czyje?Przydawki w wyrażeniach takich, jak: skład mąki, fabrykaobuwia nie oznaczają przynależności jednego przedmiotu dodrugiego, ale zespół charakterystycznych szczegółów, wyróżniających określony przedmiot.O takie przydawki będziemy pytać:skład jaki?, fabryka jaka? albo skład czego?, fabryka czego?Nie należy oczywiście w szkole podstawowej wdawać sięw wydobywanie odcieni znaczeniowych takich przydawek, byłoby to zupełnie bezcelowe, trzeba jednak zwrócić uwagę na odrębny sposób określania jakości przedmiotu i wyróżniania go zapomocą rzeczownika w dopełniaczu.Podobnie jak w powyższym wypadku należy postępować również przy omawianiu przydawki przyimkowej.I na ten rodzajprzydawki, na jej funkcję wyróżniającą i na swoisty sposób jejwyrażania można znalezć w klasie odpowiedni moment i właściwąsytuację.Na przykład po przeczytaniu czy wysłuchaniu przezuczniów jakiegoś opowiadania nauczyciel mówi: Powiedzcie,o kim b yło to opowiadanie.Pytania muszą być tak formułowane,aby w odpowiedzi wystąpiła przydawka.Poprawna odpowiedzwięc brzmiałaby: To było opowiadanie o g ó r n i k a c h.Niemożna pytać: O kim czytaliśmy? bo wtedy w odpowiedzi: C z y taliśm y o górnikach wystąpiłoby dopełnienie, a nie przydawka.Można też zwrócić uwagę na tytuły książek, wierszy, filmów,które są złożone z rzeczownika i przydawki przyimkowej, np.:Dziewczynka z z a p a ł k a mi.Chłopiec z S a l s k i c h S t e p ó w.Szatan z V I I k l a s y i podkreślić w nich funkcję w yrazu określającego, opuszczając go lub zapytując o niego.W tensposób ukażemy jeszcze jeden sposób wyrażania przydawki.Zakończeniem pracy nad funkcją przydawki może być ćwiczenie następujące: Nauczyciel pokazuje dzieciom kilka przedmiotów tego samego rodzaju, z których każdy ma jednak jakąśwyróżniającą go cechę, np.kilka jabłek, jedno wśród nich wyróżnia się wyraznie barwą (czerwone), inne wielkością (bardzo76 duże albo bardzo małe) czy specjalną urodą lub brzydotą, jeszczeinne tym, że ma wyrazny, długi ogonek.Uczniowie mają nazwaćwybrane przez siebie jabłko tak, aby nauczyciel poznał, o którejabłko chodzi.Kiedy ćwiczenie-zabawa już się zakończy, zapisuje się wszystkie wymienione cechy jabłka i zapytuje, co wyrazyokreślające jabłko mówią nam o nim, po co je dodaliśmy, czymsą one w stosunku do wyrazu określanego i jak są wyrażone.Następnie uczniowie dostarczają przykładów rzeczownikówz przy dawkami, zapytują o przydawki, oceniają ich funkcjęi zwracają uwagę na sposób ich wyrażania.Od omówionego wyżej przykładu można także rozpocząćpracę nad sposobami wyrażania przydawki.Na sposoby formalne łączenia przydawki z rzeczownikiemmożna zwrócić uwagę uczniów jak już było poprzednio wspomniane przez uzupełnienie tekstu, w którym opuszczono przydawki, lub przez dzielenie zdań na grupy parzyste.Tekst tychćwiczeń powinien być tak dobrany czy złożony, aby rzeczowniki7 przydawką występowały w różnych przypadkach.Na przykładgdy zdanie: Na Starym Rynku stały kram y niskie, drewniane,tworząc m iędzy sobą długą i wąską uliczkę podamy w postacirozsypanki, uczniowie zauważą zgodność przydawki przymiotnejz określanym rzeczownikiem w rodzaju, przypadku i liczbie.Do uzupełnienia tekstu opuszczonymi przy dawkami przymiot-nymi nadaje się doskonale następujący urywek wiersza T.L enartowicza Jak to na Mazowszu^P o szerokim polu modra W isła płynie,Pochylone chaty drzemią na dolinie,Nad wodą zgarbiony, stary dąb żylasty,K ęd y bielą płótna wesołe niewiasty,P o łące stąpają bociany powolne,W owsach jednostajnie brzęczą świerszcze polne,A z borów cienistych leśnej okolicyRozwiew a się wonność sosnow ej żywicy.W cytowanym uczniom tekście opuszcza się przydawki.Powinny być one jednak uczniom podane także, lecz poza tekstemi w mianowniku liczby pojedynczej rodzaju męskiego, a więc:szeroki, m odry, pochylony.Uczniowie, wstawiając opuszczone77 wyrazy, muszą je dostosować nie tylko do treści określanegorzeczownika, ale i do jego formy (rodzaj, liczba, przypadek).Wyszukując podobne przykłady w innych tekstach, uczniowiedojdą do wniosku, że przydawki odpowiadające na pytania: jaki?jaka? jakie? który? która? które? zgadzają się z określanym rzeczownikiem w rodzaju, liczbie i przypadku.Potem podajemytermin: z wi ąz e k z gody.W podobny sposób przeprowadza się obserwacje przykładówdotyczących przydawki dopełniaczowej i wprowadza się termin:z wi ąz e k r z ą du.Na przykład tekst pt.Szopka krakowska( Płomyczek 1959, nr 32) można zużytkować w klasie jako dyktando, następnie polecić wyszukać w nim przydawki łączące sięz odpowiednim rzeczownikiem przez związek zgody.Pozostałeprzydawki z wyrazem określanym wypisuje się na tablicy, w yróżnia się wyraz określany i określający i zapytuje o wyrazokreślający.Na tablicy ukażą się parzyste grupy wyrazów, np.: częścis z o p k i , do podstawy s z o p k i , do budow y k o p u ł , w których przydawka odpowiada na pytania: części czego? do podstawyczego (c z y je j)? do bu d ow y czego? Przypominamy uczniom, jakiprzypadek odpowiada na te pytania oczywiście dopełniacz.Następnie zmieniamy przypadek wyrazu określanego i łączymy goz tą samą przydawką.Wniosek: mimo zmiany przypadka wyrazuokreślanego wyraz określający (przydawka) odpowiada zawszena pytanie dopełniacza, czyli występuje stale w dopełniaczu.Stąd nazwa: pr z ydawka dope ł ni ac z owa.Podawaniem przez uczniów przykładów własnych i wybranychz tekstów czytanek utrwala się zdobyte wiadomości.Lekcję kończy się wprowadzeniem nazwy: z wi ąz e k r z ądu i ugruntowaniem jej znaczenia.Jako ćwiczenie domowe można daćnp.uzupełnienie przydawkami dopełniaczowymi tekstu z lukami
[ Pobierz całość w formacie PDF ]