brzozowski stanisław legenda młodej polski

Podstrony

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Jest to coS, co jest nam narzucone, lecz co nie ma nad nami w�a-dzy uznawanej przez nas wartoSci.Istnieje ono dla nas i w nas, ale jakby nie przez nas.�ycieprze�ywa, zu�ywa cz�owieka i nie jest jego dzie�em, lecz koszmarem, zmor�, halucynacj�przymusow�, z�udzeniem, z którego nie mo�emy si� wyzwoli�.W najlepszym ju� razie jestto jakaS faza, etap, coS, co musi by� przebyte - tak zapatruje si� na nie Zola.�ycie musi by�prze�yte, musimy je pozna�, zrozumie�, dlaczego zu�ywa nas ono, w�ada nami.W tej postaciukazuje si� �ycie w jego powieSciach, porywa ono jednostki, dzielnice miast, t�umy, zbioro-wiska, upaja je sob�, wytwarza stany mrocznej hipnozy, w której sam cz�owiek staje si� so-bie tragicznym przeznaczeniem, a� wreszcie niweczy ono, Sciera tych porwanych, wyp�ywapoza nich.Nie wytrzymali oni jego mocy: zniszczeniem sta�o si� dla nich to, co by�o zrazuich radoSci� i si��; nagle to samo �ycie, które zdawa�o si� by� naturalnym uzewn�trznieniem148si� jednostki, roztwiera si� pod jej stopami, jak przepaS�.Dlatego w�aSnie, �e �y�a, �y�a na-iwnie na powierzchni czegoS, czym nie w�ada�a, �e tylko ulega�a �yciu - musi zgin�� ka�dapojedyncza posta�, forma �ycia.RzeczywistoS� ukazuje si� Zoli jako proces, w którym jed-nostki bior� udzia� bierny raczej, ni� czynny.�ycie nie nale�y do cz�owieka, chwyta go ono,unosi na swych falach, na jedn� chwil� stawia na jakimS lirycznym szczycie: przepe�nia jegoserce swym Spiewem: oto jedno jesteScie ty i odwieczny chaos.Ja ludzkie czuje si� panemswego po�o�enia, w�adc� g��bokich i pot�nych si�, lecz ten sam rytm, który wyniós� je naten szczyt, zawiera w sobie jego zag�ad� i rozwieraj� si� hucz�ce fale i samo j a znika, jakoich kszta�t chwilowy i przelotny.Zola nie analizowa� tego swojego stosunku do rzeczywisto-Sci: nie by� on dla niego dziejowym wyrazem pewnej struktury spo�ecznej, lecz czymS obiek-tywnym.Poczucie zale�noSci jednostek od procesu spo�ecznego, który je zu�ywa, lecz niezabezpiecza trwania wyników ich dzia�alnoSci, brak prawa - przetwarzaj� si� w dzie�ach Zoliw pewien rodzaj amorficznego liryzmu, w ci�ki i grz�ski panteizm.Ka�da chwila prze�ytaprzez jednostk� odrywa si� od niej, pozostaje w tej ogólnej sumie skutków, która stanowi�ycie danej zbiorowoSci.Nie ma jednak �adnego sta�ego stosunku pomi�dzy charakteremdzia�alnoSci jednostki - a nast�pstwami, jakie poci�ga dla niej samej to �ycie i dzia�anie.Rro-dowisko spo�eczne nie mo�e by� dziS rozpatrywane ani w kategoriach biologiczno-przyrod-niczych, ani w kategoriach prawnych dla artysty, który widzi zjawiska konkretne i indywidu-alne, nie zaS abstrakcyjne typy.Rrodowisko to przybiera charakter fantastycznej machiny, któ-ra chwyta w swe z�by jednostkowe losy i w sposób ca�kowicie nieobliczalny kszta�tuje je.-Absolutna zdradliwoS� Srodowiska spo�ecznego, czyhaj�ca w nim nieustannie zag�ada s� turysami, najbardziej rzucaj�cymi si� w oczy.Spo�ecze�stwo nieustannie wymaga mnóstwaczynnoSci tego rodzaju, �e wykonanie ich musi prowadzi� w ten lub inny sposób do biolo-gicznego uwstecznienia, do systematycznego zniszczenia spe�niaj�cej dan� czynnoS� jednost-ki.Spo�ecze�stwo dzisiejsze nie posiada najmniejszej lojalnoSci wobec typów i form �ycio-wych, które sam proces jego wytwarza: nak�ada ono na najliczniejsze warstwy obowi�zekchoroby, zdegenerowania, przedwczesnej Smierci, ciemnoty.Poeta w Zoli widzia� to z nie-zrównan�, zastraszaj�c�, klasyczn� jasnoSci�.Zola - ideolog nie zdawa� sobie sprawy z ca�ejtragicznej g��bokoSci swego widzenia Swiata.Problem spo�eczno-dziejowy przeistacza� si�w jego oczach w problem naukowy.Jest to w dzisiejszych czasach pomieszanie typowe: trud-no dociec, jakie znaczenie ma w ogóle wyraz naukowy w oczach przeci�tnej kulturalnejumys�owoSci.Problem naukowy, SciSlej techniczny, ukazuje nam, w jaki sposób mo�emywytworzy� t� lub inn� zmian� w SciSle okreSlonym zakresie rzeczywistoSci.Gdy idzie o spra-wy spo�eczne, ulegamy cz�sto z�udzeniu, �e dadz� si� one rozpatrywa� na tym samym pozio-mie.Istniej� przecie� ludzie, mówi�cy o socjologicznych prawach, które pojmuj� oni w tensposób, jak gdyby rzeczywistoS� socjologiczna by�a przedmiotem bada� tego samego typu,co i rzeczywistoS� przyrodnicza.*Problem spo�eczny zaS jest zasadniczo innego rz�du, ni� te wszystkie, jakimi zajmuje si�i mo�e zajmowa� si� przyrodoznawstwo Scis�e.Idzie tu bowiem nie o opanowanie si� zna-nych lub poznanych po raz pierwszy, lecz o coS ca�kiem innego.Tu pytaniem zawsze jestsamo istnienie si�y i jej kierunek [ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

bezglutenowo.pev.pl