Herodian Historia Cesarstwa Rzymskiego

Podstrony

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Mając to nauwadze powinniście mnie popierać w przeświadczeniu, że zarząd państwajest wspólnym naszym zadaniem, a wy jesteście członkami rządu naj-lepszych, a nie poddanymi tyrana, winniście więc i sami żywić dobrąnadzieję, i rozbudzać ją u wszystkich poddanych".Takimi słowy podniósł Pertinaks na duchu senat, tak że wszyscywznosili ku czci jego radosne okrzyki i składali mu w hołdzie zapewnieniaszacunku, po czym odprowadzili go do świątyni Jowisza i innych świą-tyń.Złożywszy odpowiednie ofiary, jakie się składa przy objęciu rządów,wrócił do pałacu cesarskiego.4.Kiedy się rozeszła wieść o tym, co powiedział w senacie i napisałw edyktach do ludu, zapanowała ogólna radość, bo spodziewali się wszy-scy, że będą w nim mieli nie cesarza, lecz czcigodnego oraz dobrotliwegowładcę i ojca.%7łołnierzom bowiem nakazał wystrzegać się wszelkich czy-nów brutalnych w stosunku do obywateli, zabronił im nosić w rękachtopory i bić kogokolwiek z przechodniów, słowem wszelkimi sposobamiusiłował zaprowadzić porządek i karność; przy występach publicznychoraz w sądach okazywał łagodność i szlachetność.Przez swe dążenie dotego, by współzawodniczyć z rządami Marka i naśladować je, radowałstarszych, którzy sobie tamte czasy przypominali, a u wszystkich innych,którzy z surowej i brutalnej tyranii przeszli do rozumnego i beztroskiegotrybu życia, z wielką łatwością zdobył sobie życzliwość.Wieść o jegołagodnych rządach obiegła wszystkie ludy poddane Rzymianom i z nimizaprzyjaznione, jako też wszystkie obozy i wywołała zachwyt dla jego pa-nowania.Ale nawet i te ludy barbarzyńskie, które poprzednio usiłowałyzrzucić jarzmo rzymskie i buntowały się, chętnie okazywały wobec niegouległość, powodowaną strachem na wspomnienie o jego męstwie wypróbo-wanym w poprzednich wyprawach wojennych, a zarazem w zaufaniu dojego charakteru, że nikomu bez zaczepki krzywdy nie wyrządzi, bo każde-go traktuje według zasługi, równie daleki od niewłaściwego okazywaniałaski, jak i brutalnego gwałtu.Toteż ze wszystkich stron przybywały po-selstwa, znak, że wszyscy się cieszą, iż Pertinaks rządzi państwem rzym-skim.Wszyscy ludzie tedy zarówno publicznie, jak i prywatnie radowali siędobrze uporządkowanymi i łagodnymi rządami.Ale to, co wszystkich cie-szyło, drażniło tylko żołnierzy stojących w Rzymie, którzy zazwyczajstanowią gwardię przyboczną cesarzy.Znajdując teraz przeszkodę w gra-bieży i gwałtach, przywołani do porządku i karności widzieli w łagod-nych i łaskawych rządach ujmę i obrazę dla siebie oraz hamulec roz-kiełznanej samowoli; toteż nie chcieli znosić rządu, który zaprowadził na-leżyty porządek.Zaczęli wkrótce od tego, że z niechęcią tylko spełnialirozkazy, albo też i w ogóle spełniać ich nie chcieli.Skończyło się zaś na 36tym, że nie minęły nawet dwa całe miesiące jego panowania, a więc czasniedługi, w ciągu którego poczynił jednak wiele rozumnych i doskonałychzarządzeń i rozbudził u swych poddanych najlepsze nadzieje na przy-szłość, gdy zły los z zawiści wszystko zwalił i nie dopuścił do przepro-wadzenia podziwu godnych i pożytecznych zamysłów.Przede wszystkim bowiem wydał zarządzenie, że wszelką ziemięw Italii i w prowincjach, która nie jest uprawiana i zupełnie leży od-łogiem, każdy może zajmować, ile tylko zechce, choćby była i własnościącesarza; kto taką ziemią się zajmie i doprowadzi ją do stanu uprawnego,będzie jej właścicielem6.Uprawiającym przyznał zwolnienie od wszelkichpodatków przez lat dziesięć i nienaruszalność przez cały czas posiadania.Domeny cesarskie zabronił rejestrować na swoje nazwisko, oświadczyw-szy, że nie są one prywatną własnością każdorazowego cesarza, leczpublicznym majątkiem państwa rzymskiego7.Wszystkie opłaty, jakiepoprzednio za tyranii Kommodusa wymyślono dla pomnożenia dochodówpieniężnych, pobierane nad brzegami rzek, w portach miast i przy po-dróżowaniu drogami zniósł, a przywrócił dawny stan zwolnień od nich8.Jak plany jego wskazywały, zamierzał jeszcze dalsze dobrodziejstwaświadczyć swym poddanym, bo zaczął przepędzać z miasta sykofantówi kazał ich wszędzie karać, mając to na oku, by nikt nie padał ofiarą po-twarzy i fałszywych oskarżeń.Toteż senat przede wszystkim i wszyscyinni oczekiwali, że pędzić będą życie bezpieczne i szczęśliwe.Bo tak byłskromny i tak przestrzegał zasady równości, że syna swego, który byłjuż dorastającym młodzieńcem, nawet nie wprowadził do pałacu cesar-skiego, ale zostawił go w swoim domu rodzinnym i kazał mu na równiz innymi uczęszczać do zwykłych zakładów nauczania i ćwiczeń fizycz-nych oraz spełniać tam wszelkie zadania jak każdy inny bez jakiego-kolwiek udziału w blaskach i ceremoniale cesarskim9.5.Gdy tak szczęśliwie i praworządnie kształtowało się życie, jedynie6Zarządzenie takie wydał już cesarz Hadrian (lex Hadriana de rudibus agris,CIL VIII 25, 416); prawo Pertinaksa przypominało zapewne i określało bliżej jegopostanowienia.7Wprowadził zatem rozróżnienie między osobistym majątkiem cesarza i jegorodziny (res privata) a dobrami koronnymi (tzw.patrimonium), zostającymi do roz-porządzenia każdorazowego cesarza jako spadek po dawnych cesarzach.8Jak z tekstu wynika, nie chodziło przy tym o zupełne zniesienie opłat od obro-tu towarem, tzw.portorium, a tylko o przywrócenie stanu rzeczy istniejącego przedwprowadzeniem podwyżki za Kommodusa.9Odrzucił również tytuł Augusty przyznany jego żonie (Flavia Titiana).Naprowincji niezupełnie się jednak do tych zleceń stosowano, posiadamy bowiem na-pisy, a z Aleksandrii i monety, na których widnieje i Titiana Augusta, i CezarPertinax (por.H.C o h e n, Medailles imperiales, Leipzig 1930, t.III, s.397).vSyn prze-trwał następne burzliwe czasy, osiągnął nawet godność konsula i dopiero przez Ka-rakallę został stracony (por.IV 6, 3). 37pretorianie nie byli zadowoleni z istniejących stosunków tęskniąc za gra-bieżami i gwałtami, jakie uprawiali za poprzednich rządów despotycznych,za życiem rozpustnym i pijackim; postanowili więc usunąć Pertinaksa,który był im nieznośnym ciężarem, a poszukać sobie kogo innego, kto byim znowu zostawił niczym nie krępowaną, zupełnie bezkarną swobodę.Nagle zatem, kiedy nikt tego się nie spodziewał, lecz wszyscy żyli w spo-koju, wtargnęli do pałacu cesarskiego z pochylonymi włóczniami i doby-tymi mieczami.Służba w pałacu cesarskim zaskoczona tym zdumie-wającym i nieoczekiwanym atakiem popadła w popłoch i nie stawiła imoporu, zwłaszcza że było jej niewiele w stosunku do gromady napastników,a przy tym była nieuzbrojona wobec uzbrojonych.Jeden po drugim opusz-czał stanowiska, jakie miał zlecone, czy to przy bramie dziedzińca, czyprzy innych wejściach i rzucał się do ucieczki.Kilku z nich tylko odda-nych Pertinaksowi doniosło mu o wtargnięciu owych [żołnierzy] i radziłomu uciekać i oddać się pod ochronę ludu [ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

bezglutenowo.pev.pl