antologia iskry z popiołów

Podstrony

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Ale już jakiś widoczniefatalizm zawisł nad jego głową.Rzucając się ku oknu zawadził głową o półkę przy ścianie i cały tuzin słojów z konfitura-mi, sokami, konserwami niezręcznym ruchem strącił na ziemię.A w tej właśnie chwili rozwarły się drzwi i całe towarzystwo w rzęsistym oświetleniu uka-zało się w progu.Pan Peller w przestrachu i zawstydzeniu klęknął na oba kolana w strudze konfitur i soków,panna Charytyna zemdlała, co może było najgorzej, pomnąc na jej negliż nieszczęśliwy.Całe nabiegłe towarzystwo stało chwilkę nieme i nieruchome z niewiadomego przestrachui zdziwienia, aż nagle za impulsem pierwszego pana poczmistrza w ogłuszający wybuchłośmiech.190WIKTOR GOMULICKI1848 1919,,Na pierwszym wydaniu Zpiewów historycznych Niemcewicza uczyłem się poznawać li-tery i sylabizować pisze Gomulicki w jednym ze swoich artykułów wspomnieniowych na�Tygodniku Ilustrowanym� nauczyłem się czytać i przeczytane rozumieć.Bezpośrednio po-tem czytankami mymi były: powieści Walter Scotta, Robinson, Hamlet (.) Guliwer i Dziady,Próbowałem czytać Kordiana, lecz mię znudził: wydał mi się ckliwym, rozwodnionym i nie-dołężnie rymowanym (!), zachwycałem się natomiast Anhellim, czytając go niby jakąś cu-downą, kolorową bajkę.Tego rodzaju dziecinne lektury wpłynęłyby chyba na każdego bardziej wrażliwego chłop-ca, wpłynęły też oczywiście i na Gomulickiego i uczyniły go w rezultacie pisarzem.Uświadomił to sobie stosunkowo pózno, bo dopiero w Szkole Głównej, gdzie przez trzylata zupełnie niepotrzebnie żuł siano digestów i pandektów, uświadomił jednak w sposób zde-cydowany.Cała też reszta jego życia została wypełniona po brzegi literaturą.Przyszły poeta (bo Gomulicki był przede wszystkim poetą) wstąpił w szranki literackie wdobie pozytywizmu, a więc w okresie, który poezji bynajmniej nie sprzyjał.Ba! lekceważyłją nawet i spychał na margines literatury.Poeci musieli wobec tego podpierać swą twórczośćinnymi jeszcze, bardziej uznanymi rodzajami literackimi, jak np.dramat, powieść, nowela.Podpierał ją wobec tego i Gomulicki, który był i powieściopisarzem, i nowelistą, i eseistą, ikrytykiem literackim, a nawet z amatorstwa badaczem historycznym, autorem licznych szki-ców i gawęd dotyczących przeszłości Warszawy.Urodzony w Ostrołęce, wychowany w Pułtusku, przybył do Warszawy dopiero jako szes-nastoletni chłopiec, ale przywiązał się do tego miasta i pokochał je tak mocno, jakby ono wła-śnie było jego miastem rodzinnym.Warszawie też poświęcił dużą część swojej twórczościliterackiej: kilka powieści (Cudna mieszczka, Miecz i łokieć) i opowiadań (Syrena, Czarow-nica), kilka tomów szkiców historycznych (Opowiadania o Starej Warszawie) i aktualnychfelietonów (Przy słońcu i przy gazie).oraz dwa poematy (Schadzka, W kamienicy Pod Okrę-tem) i cykl drobniejszych utworów poetyckich (Pod Znakiem Syreny).Zjednało mu to u kry-tyków miano pierwszego naszego urbanisty , który przeniósł sielskoszlachecką dotąd po-ezję polską w nowożytne ognisko życia i flamandzkim swym pędzlem nadał jej charaktermiejsko-mieszczański.Gomulicki-poeta ściśle był powiązany z Gomulickim-prozaikiem, a doskonałym tegoświadectwem były jego powieści i nowele, nasycone często liryzmem, zwłaszcza zaś liry-191zmem wspomnień młodzieńczych, które przez całe życie cisnęły mu się pod pióro, domagającsię utrwalenia literackiego.Utrwalenie takie przeważnie zresztą znalazły: na większą skalę w autobiograficznych Wspomnieniach niebieskiego mundurka, na mniejszą na kartach licz-nych szkiców i nowel, spośród których wyróżnia się piękna nowela Chałat stanowiąca jakgdyby dalszy ciąg Wspomnień niebieskiego mundurka, traktuje bowiem o dalszych przygo-dach ich bohatera (samego Gomulickiego), który po ukończeniu szkoły pułtuskiej wstąpił dladokończenia nauk do Gimnazjum IV w Warszawie.Nowela to z prawdziwie pięknym, humanistycznym podtekstem, który na szczęście nieprzybiera jednak formy końcowego, łopatologicznego morału, pozostawiając go do wypro-wadzenia wrażliwszemu i uważniejszemu czytelnikowi.I w tej noweli oczywiście tak przecież pełnej realistycznych szczegółów, a nawet epizo-dów wyraznie humorystycznych przebija na powierzchnię ukryty, ale głęboki liryzm, takcharakterystyczny dla twórczości Gomulickiego.I w niej widnieje miejscami typowy dla nie-go nastrój łagodnej melancholii, ten sam nastrój, który spowodował kiedyś pytanie Jana Ka-sprowicza, rzucone w jego liście do Zdzisława Dębickiego: Czemuż to Gomulicki taki zawsze smutny w swoich utworach?192CHAAAT.Aż do samej Jabłonny szło wszystko jak najlepiej.Słońce jasno przyświecało; konie bie-gły żwawym truchtem; podróżni, ściskając się na małej przestrzeni, nawzajem ciepła sobieudzielali.Czasem tylko ktoś wstrząsnął się, szczelniej futrem otulił i przez zęby mruknął: Ależ psie.Diabelskie.Siarczyste mrozisko!Wszyscy (z wyjątkiem mnie) palili; większość pociągała dość często z oplatanych i nie-oplatanych, płaskich i pękatych butelek. Humory były wyśmienite.Opowiadano anegdotki, wybuchano śmiechem.Rej wodziłmłodzieniec z kozią bródką, z wąsami, których końce, dzięki pomadzie węgierskiej, posia-dały piękny kształt mysich ogonków.193Młodzieniec był ubrany niezwykle.Miał na sobie ogromny kożuch barani, na nogach butyz cholewami lakierowanymi, na głowie lekki, filcowy kapelusz barwy zielonej.Jego stanowisko społeczne nie było dla nikogo tajemnicą.Jeszcze w Warszawie, zaledwiezdążył wśrubować się pomiędzy czerwonofioletowego dzierżawcę i pomarańczowoszkarłatnągospodynię proboszcza, natychmiast przedstawił się współpodróżnym jako farmaceuta.Nie wiem czemu, przy końcu każdego ze swych opowiadań zwracał się on zawsze do mniei mrużąc filuternie oko zapytywał: Nieprawda, kolego?Przytakiwałem głową w milczeniu, trochę dumny, a trochę zmieszany brataniem się zemną tak odznaczającej się osobistości.Miałem lat piętnaście, a więc byłem w wieku, gdy człowiek sam nie wie: z kim towarzy-stwo trzymać, do jakiej zaliczyć się kategorii ?Miałem lat piętnaście i tytuł szóstoklasisty.To również tytuł i stanowisko nieokreślone.Nauczyciele mówią ci panie a ładne dziewczęta, na które ośmielasz się zerknąć na ulicy,mianują cię głośno sztubakiem , scyzorykiem , i z wyraznym lekceważeniem śmieją ci sięprosto w oczy.Dopiero od kwartału uczyłem się w Warszawie i te święta były pierwsze, na które spomię-dzy obcych śpieszyłem do swoich.Spieszyłem najszybciej jak mogłem i właśnie dla tego po-śpiechu, który mnie o gorączkę przyprawiał, uprzedziłem o całą dobę termin wyjazdu przezrodziców wskazany.Myśl, że za kilkanaście godzin swój dom i swoje miasto zobaczę, przyprawiła mię o go-rączkę grzała mnie po prostu i to była właściwie moja jedyna ochrona przed zimnem, któ-remu nader słabą zaporę stawiały: lekki, wiatrem podszyty szynel, szalik włóczkowy i gu-mowe na zwykłych kamaszkach kalosze.Gdybym miał cierpliwość czekać do dnia następnego, przysłano by mi z domu futro, kocna nogi i berlacze [ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

bezglutenowo.pev.pl