Lukasinski Walerian Pamietnik

Podstrony

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Tyrania w górze i nieustanne prześladowanie w dole.Rozmyślałem często i przekonałem się, że Ru-skie mają swój osobny sposób myślenia i sądzenia i działają często na wspak, przeciwnie jak myślą i działają inne europejskie narody.Mógłbym tu dotknąć zasad samego rządu, atrybucji pierwszych władz krajowych, administracji, sądów itp., ale to zaprowadziło[by] mnie daleko i oddaliło od zamierzonego celu.Przedsiębiorąc najlepsze dzieło, oni zaczynają tak niezręcznie, że z poważnego zrobią go śmiesznym lub niekompletnym.Konstytucja napisana w duchu liberalnym zostawiła rząd w rękach ministrów, którzy go nadużyli i ściągnęli na siebie surową naganę cesarza.Tytuł cara polskiego zamieszany został między tytułami cara kazańskiego, astrachańskiego, sybirskiego i innymi tytułami historycznymi, dziś nieistniejącymi tak w geografii, jak też w podziale administracyjnym, zamiast że[by] nowo utworzona Polska, wskutek danej jej konstytucji, miała właściwą reprezentację, rząd, wojsko i prawa.Nie dosyć na tym: dano herb temu biednemu carstwu ogromnego orła czarnego, a na brzuchu jego umieszczono małe orlątko białe.Co przypominało projekt dla Polski napisany przez J.J.Rousseau1, przesłany hr.Wielhorskiemu, w którym mówi rzeczony Rousseau: „Chciwi sąsiedzi mogą was połknąć, starajcie się tylko, żeby was nie stra-1 Uwagi nad rządem polskim (1789).Tytuł oryginalny napisanych w 1772 r.na prośbę konfederatów barskich uwag: Considerations sur le Gou-vernement de la Pologne et sur la reformation pro-jetee.wili".Ten herb był zawsze przedmiotem śmiechu i żartów.Biały orzeł jeszcze cały, kiedyż on przegryzie brzuch tego czarnego ptaka i wyleci na swobodę? Wreszcie można łatwo pominąć niezręczność i śmieszność, ale dalsze postępowanie cesarza Aleks[andra] I pokazuje więcej jak nierozsądek.Jego sumptem było utworzone, ubrane i uzbrojone wojsko polskie i nadto płacone przez lat 3 lub 4 z jego własnych funduszów.Nadto jeszcze kilkanaście milionów złp.oszczędzonych w czasie zajęcia Księstwa War-szaw[skiego] przez wojska ruskie on zostawił nowemu carstwu.Cesarz, przeznaczywszy sobie dochodu Korony 5 milionów zł zamiast 7 wyznaczonych królowi saskiemu, połowę tej sumy oddawał na ozdobienie i uporządkowanie Warszawy.Zliczywszy te wszystkie sumy, to w ogóle wyniesie około 20 milionów rubli sr., które dał cesarz gratis carstwu polskiemu i nie odniósł dla siebie nienawiść, przekleństwo i wojnę tylko.Gdyby ten cesarz Aleksander, nałożywszy wielkie podatki (jak się teraz dzieje), wyciskał je z surowością, brał rekrutów i wynajdował sposoby uciemiężenia podobne dzisiejszym, toby powiedziano, że cesarz Ale-ks[ander] I jest tyran.Ale znaleźliby się tacy, którzy by powiedzieli: „Prawda że on jest tyran, ale może on zna, co czyni.Zapewne przewidując, że ten kraj niedługo zostanie pod jego panowaniem, więc stara się wycisnąć jak największą korzyść z obecnego posiadania i zostawić go bez pieniędzy i ludzi".Ale jak można sądzić o podobnym monarsze, który swojej szczodrobliwości nie umiał użyć na swoją korzyść? Postawmy tu obok niego Napoleona I On zaraz żądałby wprzód, niżeli mógł coś obiecać.Polaki zasłużywszy małą swoją ojczyznę mieli zawsze wojnę i nieśli nowe ofiary.Istnienie kraju było niepewne, gdyż opierało się tylko na osobie samego Napoleona, zamiast że istnienie nowego carstwa oparło się na potężnej i sąsiedniej Rosji.Jednak imię Napoleona jest u nas popularne.Ta jedna uwaga potwierdza, co już powiedziałem, że cesarz Aleks[ander] był prawdziwy car ruski.On nie znał, co czynił, a nawet co chciał i nie miał zręczności przywiązać do siebie ani mas, ani pojedynczych osób.Należy tu także do niezręczności tego rządu przydać jeszcze, że nie umieją działać w swoim czasie i zawsze późno.Należy i to jeszcze do niezręczności tego rządu, że wszystko działa późno.Powstanie Polski i zbierające się chmury nad Rosją przypominają rządowi, że jest kraj dosyć obszerny zwany Finlandia, który miał swoją reprezentacje i swobody zaniedbane od roku 1809.Religia, język, zwyczaje i obyczaje w części łączą mieszkańców jego z Szwecją.Potrzeba więc koniecznie pochlebić im i o ile można przywiązać ich do siebie.Stąd wynikły podróże w.k[siąż]ąt, odwiedziny cesarza i cesarzowej, aby poznać, ocenić i pochlebić swoim dobrym, wiernym i spokojnym poddanym.Wypada przywrócić im zaniedbaną reprezentację, wprowadzić używa-nie języka fińskiego i tym podobne prędkie środki.Czyliż Finlandcy już tak są głupi, żeby nie zrobili sobie tego prostego wniosku: pochlebiają nam, bo nas potrzebują, przejdzie czas potrzeby i my będziemy zaniedbani na nowo, a może jeszcze i prześladowani, jeżeli będziemy żądać wyraźniej i śmielej tego, co my już na-mienili nieśmiało, rozszerzenie swobody naszych obrad.Rząd podobny ruskiemu potrzebuje wielu ludzi nie bardzo skrupulatnych, co się tyczę sumienia i uczciwości, lecz nie [zajdaje sobie pracy poznać i wezwać ich do swoich usług, chociaż mógłby łatwo spotkać ich na każdej ulicy.Stąd wypada, że wymagają od uczciwego człowieka pewnych usług, które by z łatwością i ochotą wypełnił każdy łajdak.Jednym słowem rząd ruski trzyma się tej prostej reguły: „wszyscy powinni w moich sprawach być uczciwi, wierni i sumienni, lecz z drugimi postępować zupełnie przeciwnie, jeżeli wymagają tego moje interesa".To jest mieć dwie miary i dwie wagi.Fryderyk W.postępował w tym rozsądniej.On zostawiał uczciwych ludzi, jakimi są, lecz mało ich używał do spraw ważniejszych, sądząc ich z skrupułami i ich głupimi przesądami zupełnie niezdatnymi.Przeciwnie zaś on wolał używać awanturników i oszustów, tylko mieć na nich pilne oko, nie ufać im w niczym, ażeby nie być oszukanym, gdyż podobni ludzie mają za cel swoją korzyść.Cesarz Aleksander I będąc fundatorem nowejdynastii u nas, powinien był usilnie starać [się] rzucić jej mocne zasady.Każda dynastia nie rnoże nazwać się trwałą, dopóki czas nie nada jej swojej sankcji [ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

bezglutenowo.pev.pl