Werner Carl Heisenberg Fizyka a filozofia (2)

Podstrony

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Oprócz tego w funkcji tej zawarte są również pewne twierdzenia dotyczące naszej wiedzy o układzie, które są oczywiście subiektywne, jako że różni obserwatorzy mogą mieć różną wiedzę.W przypadkach idealnych element subiektywny funkcji prawdopodobieństwa jest znikomy w porównaniu ze składnikiem obiektywnym, tak że w praktyce można go pominąć; fizyk mówi wówczas o “przypadku czystym".Przechodzimy teraz do następnej obserwacji, której wynik powinien być przewidziany teoretycznie.Musimy obecnie zdać sobie sprawę z tego, że badany obiekt przed obserwacją, a przynajmniej w czasie obserwacji, będzie się stykał z pozostałą częścią świata, a mianowicie z aparaturą doświadczalną, z przyrządem pomiarowym itp.To zaś znaczy, że równanie ruchu dla funkcji prawdopodobieństwa musi obecnie uwzględniać również wpływ oddziaływania przyrządu pomiarowego na obiekt.Oddziaływanie to wprowadza nowy element nieokreślono-ści, ponieważ przyrząd pomiarowy jest z konieczności opisany za pomocą terminów klasycznych.Opis ten zawiera wszystkie znane nam z termodynamiki niedokładności związane z mikroskopową strukturą owego przyrządu.Wobec tego zaś, że przyrząd styka się z całą resztą świata, jego opis zawiera w gruncie rzeczy niedokładności związane z mikroskopową struktura całej przyrody.Możemy przyjąć, że niedokładności te mają charakter obiektywny w takiej samej mierze, w jakiej są konsekwencjami dokonywania opisu za pomocą terminów fizyki klasycznej i nie zależą od żadnego obserwatora.Można je uznać za subiektywne w takiej mierze, w jakiej wynikają z tego, że nasza wiedza o świecie jest niepełna.Gdy oddziaływanie już zaszło, funkcja prawdopodobieństwa zawiera obiektywny element tendencji i subiektywny element związany z niepełnością naszej wiedzy, nawet jeśli mieliśmy do czynienia z “przypadkiem czystym".Właśnie dlatego wynik obserwacji nie może być przewidziany w sposób pewny.Ustalić można jedynie prawdopodobieństwo określonego wyniku obserwacji; twierdzenie dotyczące tego prawdopodobieństwa można sprawdzić powtarzając wielokrotnie doświadczenie.Funkcja prawdopodobieństwa nie jest opisem określonego zdarzenia, opisem tak często spotykanym w mechanice klasycznej.Opisuje ona natomiast - przynajmniej w trakcie obserwacji - cały zespół możliwych zdarzeń.Akt obserwacji zmienia funkcję prawdopodobieństwa w sposób nieciągły; spośród wszystkich możliwych zdarzeń zostaje wybrane jedno zdarzenie, które rzeczywiście zachodzi.W wyniku obserwacji nasza wiedza o układzie ulega nagłej zmianie; w związku z tym zmieniają się odpowiednie wielkości matematyczne i dlatego mówimy o “przeskokach kwantowych".Kiedy jako argument przeciwko teorii kwantów przytacza się stary aforyzm: Natura non facit saltus, to możemy odpowiedzieć, że nasza wiedza niewątpliwie ulega nagłym zmianom i ten właśnie fakt usprawiedliwia posługiwanie się terminem “przeskok kwantowy".Tak więc przejście od “tego; co możliwe", do “tego, co rzeczywiste", dokonuje się podczas aktu obserwacji.Jeśli chcemy opisać przebieg zdarzenia w świecie atomów, musimy zdać sobie sprawę z tego, że słowo “zachodzi" może dotyczyć tylko aktu obserwacji, nie zaś sytuacji między dwiema obserwacjami.Ponieważ dotyczy ono fizycznego, a nie psychicznego aktu obserwacji, przeto możemy powiedzieć, że przejście od “tego, co możliwe", do “tego, co rzeczywiste", zachodzi w momencie oddziaływania wzajemnego między obiektem i przyrządem pomiarowym, a pośrednio - również i pozostałą resztą świata.Przejście to jest niezależne od aktu rejestracji wyniku pomiaru, aktu dokonanego przez umysł obserwatora.Natomiast nieciągła zmiana funkcji prawdopodobieństwa zachodzi wskutek tego aktu rejestracji; w chwili rejestracji nasza wiedza ulega nagłej zmianie, czego odzwierciedleniem jest nieciągła zmiana funkcji prawdopodobieństwa.W jakiej więc mierze obiektywny jest uzyskany przez nas opis świata, w szczególności - opis świata atomów? Fizyka klasyczna opierała się na przekonaniu (może należałoby powiedzieć - na iluzji?), że potrafimy opisać świat, a przynajmniej pewne jego fragmenty, nic przy tym nie mówiąc o nas samych.Często jest to możliwe.Wiemy, że Londyn istnieje, niezależnie od tego, czy go widzimy, czy nie [ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

bezglutenowo.pev.pl