Arystoteles Metodorologika, O swiecie (2)

Podstrony

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Wynikałoby stąd, iż żaden rodzaj pio-runów nie zapala, co oczywiście nie zgadza się z doświadczeniem.Prawdo- 210odobnie właściwy sposób rozumienia podsuwa Vicomercatus (Ideler,II s.262 n.): piorun powolny i zgęszczony zapala przedmiot, o ile przed-miot ten stawia opór, wtedy bowiem musi zatrzymać się dłużej niżbywymagało tego samo zabarwienie.Tak więc faktyczna zdolność zapalaniazależy od natury przedmiotu.14.W pózniejszym, poarystotelesowskim okresie, klasyfikacji piorunówtowarzyszyły często opisy niezwykłych wydarzeń związanych z ich po-jawianiem się (tzw.mirafulminis opera, por.Seneca, Quaest.nat., II, 31, 1).15.Przyjmujemy w tym miejscu lekcję: �� (a 27-O.T., Thurot, Lee).16.Pożar miał miejsce w czasie narodzin Aleksandra W., tj.w pierwszymroku 106 Olimpiady (356 r.).Opis katastrofy znajdziemy u Dion.z Ha-likarnasu, Ant.rom., IV, 25.17.Dziwi nieco fakt, iż we wstępie Arystoteles nie zapowiedział oma-wiania tych zjawisk.W każdym razie nauka o załamywaniu się promienisłonecznych stanowi ważną część arystotelesowej meteorologii.N.B.Ary-stoteles nie mówi o załamywaniu promieni świetlnych, lecz o odbiciu sięwzroku ku Słońcu.18.Wyjaśnienie wymienionych zjawisk rozpoczyna autor opisem, koń-czy zaś' podaniem ogólnej zasady: Przyczyna zaś wszystkich jest jednai ta sama, to znaczy odbicie" (372 a 18).W dalszych rozdziałach (3-6)omówione zostaną powstanie, kształt i barwa poszczególnych zjawisk.Logiczny układ wywodów przerwany jest fragmentem 372 a 21-29, którywydaje się pózniejszą interpolacją.19.�� dosłownie klepisko".Informacje na temat częstotliwościwystępowania tego zjawiska pokrywają się na ogół z dzisiejszymi obser-wacjami (Bóker, RE, Suppl.IX, 1962, s.1666).20.Dane dotyczące zjawiska tęczy Arystoteles zaczerpnął zapewnez bogatej już wówczas literatury na ten temat.Uważna osobista obserwacjapozwoliłaby mu zapewne uniknąć niektórych oczywistych błędów (np.przekonania o rośnięciu bądz pomniejszaniu się tęczy w ciągu dnia).21.Sześć kolorów tęczy (czerwony, pomarańczowy, żółty, zielony,niebieski, fioletowy) sprowadza Arystoteles do trzech: szkarłatnego, zielo-nego i fioletowego.Wspomina jednak o pasie żółtym pojawiającym siępomiędzy szkarłatem a zielenią.Wbrew temu, co znajdujemy w a 8, kolorzielony można otrzymać przez zmieszanie żółtego z fioletem.Na tematbarw Arystoteles rozprawia obszernie w De anima., II, 7; De sens., 3.22.Podwójne odbicia w okolicy Bosforu interesowały już Anaksago-rasa.Zob.Strab., VII, 307; Plin., Nat.hist., II, 99. 21123.Ideler, II, s.277 następująco wyjaśnia konieczność warunku:(��) [.] quia si inaequali modo densata esset nubes, varii colores redderentur,gitemadmodian in iride [.] ��, quia nisi talis esset non solum sideris splen-dor ac color, sed etiam figura appareret".24.W dalszej części rozdziału autor przypisuje zjawisku halo właści-wość zapowiadania pogody deszczowej.Użyte przy tej okazji wyrażenia�� (w.18) oraz �� (w.17) wskazywałyby raczej na procesformowania się chmur.Dopiero z w.25 wynika jasno, iż przedmiotemzainteresowania jest ciągle halo.Pełne halo zapowiada deszcz, częściowe wiatr; gdy zaś znika zupełnie, następuje słoneczna pogoda.25.Autor zakłada to, co zamierza udowodnić (petitio principii, Lee).26.Rysunek podajemy za Olymp., 229.27.W a 23-25 wraz z wieloma komentatorami (Ideler, Webster)zmieniamy porządek zdań: �� yfi [.] �� kładziemy po �a�a�� [.] ��.28.Por.Meteor., 2, 372 a 18. 21229 W De Mem., 1, 451 a 9 nosi ten ktoś imię Antiferona z Oreos.WedługOlymp., 230, 14 pochodził z Tarentu.Sext.Emp., Hypoth.Pyrrh., 20, 13twierdzi, że z Tazos (�� ).30.Bardzo luzny związek z przykładem poprzednim podsuwa przy-nuszczenie, iż mamy do czynienia z brakiem w tekście.Por.Ideler, II,s.290.31.Meteor., 2, 372 a 34; por.Lucr., De rerum nat., IV, 103.32.Powyższy fragment stanowi doskonały przykład łączenia spekula-cji z doświadczeniem.Podług odpowiednich założeń autor określa ściślesytuację (b 19, b 29), następnie oznacza warunki do danego zjawiska,wreszcie stwierdza je naocznie (b 31).33.Arystoteles nie łączy swej nauki o barwach z teorią żywiołów, jakczynił to choćby autor De coloribus (I, 791 a 1).Niemniej jest przekonany,iż blask Słońca jest biały, chmury zaś czarne.Wszystkie inne barwy po-wstają w wyniku zmieszania tych dwóch barw podstawowych.34.Jeśli kolor biały przedostając się poprzez ciemne chmury daje w re-zultacie szkarłat, powstaje natychmiast pytanie, dlaczego halo nie ujawniatakiej barwy.Arystoteles pospiesza z odpowiedzią: przyczyną jest różnicaw długości czasu odbicia (a 10 nn.).35.Odpowiedziawszy na pytanie, dlaczego zjawisko zwane halo po-zbawione jest kolorów tęczy, wysuwa autor natychmiast paralelną trud-ność, a mianowicie, dlaczego tęcza nie może być kołem? Odpowiada, iżgdyby mgła lub cokolwiek ciemnego ukształtowało się wokół Słońca, niezaś naprzeciwko, wówczas otrzymalibyśmy kolisty kształt tęczy, jak tozauważyć można wokół lampy.36.Zdaniem wielu (Webster, Thurot) wypowiedz: �� jest wtrąceniem.Sens zatem powyższego fragmentu byłby nastę-pujący: tęcza jest dziełem wilgoci, sadzy oraz ciemnego koloru pocho-dzącego z sadzy.37.Meteor., 373 b 9; 374 a 3.38.Autor wysuwa przypuszczenie, iż kolor ciemny jest wynikiem nie-sprawności wzroku (��).Sprawność wzroku obniża się wskutek od-ległości przedmiotu (b 14), a także w wyniku zjawiska załamania (b 29 n.).Wtedy bowiem droga wzroku ku przedmiotowi wydłuża się.W ten sposóbtworzy się skala barw, począwszy od szkarłatu poprzez zieleń do fioletu(b 31 n.).39.Olymp., 241, 24 sądzi, iż Arystoteles odsyła czytelnika do dziełaDe sensu et sensibilibus.40.Mówiąc inaczej, nie jest ważne, czy dany przedmiot znajduje się 213w znacznej odległości od patrzącego, czy też wzrok dociera doń dłuższą, naskutek odbicia, drogą.Por.Alex., 155, 27.41.Por.wyjaśnienie św.Tomasza, 517: ex dictis suppositionibus (mowao zasadach sformułowanych w 374 b 9 nn.) concludit causam aliorwn colorumapparentium in iride.Et dicit quod ubi estfortior et intensior actiofulgidi innubcm, propter minorem distantiam ibi permutatur color clarus solis inpuniceum, qui esł propinquior albo.Fulgidum enim visum in nigro videturpuniceum, sicut dixit secunda propositio.Et talis fit prima peripheria iridis".Analogicznie w przypadku dwóch kolejnych pierścieni barw: zielonego ifioletowego.42.Pojawienie się koloru żółtego wyjaśnia autor jest wynikiemkontrastu, nie zaś odbicia (inaczej byłoby więcej kolorów tęczy niż wy-mienione trzy).Fragment wyjaśniający nie odznacza się niestety dosta-teczną jasnością.W każdym razie Autor stwierdza, iż kolor żółty pojawiasię pomiędzy czerwonym i zielonym (11-12), a niekiedy zastępuje czerwo-ny (14-16).43.Zdanie: �� [.] �� (w [ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

bezglutenowo.pev.pl