Molier Zelenski Boy

Podstrony

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Toteż, nawet wśród osób szczerze po-bożnych i uznających dobre intencje Moliera, większość potępiała sztukę: a cóż dopieroświętoszki! Ratowało ją chyba jedno: to, iż każdy z wojujących z sobą wzajem zakonów wi-dział w Tartufie rysy swoich przeciwników.A Molier? jaki był jego stosunek do swego tematu, do religii? Nie mamy żadnego prawaprzypuszczać, aby był wrogi; ale religia Moliera to była raczej ta sama religia natury , którąwyznaje Montaigne; schylenie głowy przed formami katolicyzmu przy równoczesnym żąda-niu swobodnego rozwoju instynktów.Owa religia posępna, grozna i zaborcza, jak równieżreligia wciskająca się w cudzy dom, narzucająca się wszystkim na cenzora i chcąca wytępićradość i swobodę życia musiała mu być wysoce antypatyczna, po równi jako pisarzowi, czło-wiekowi i dyrektorowi teatru.Dlatego mimo że Molier się zarzeka, iż w utworze swoimmierzy jedynie w o b ł u d ę, niezupełnie trzeba mu dowierzać: mierzy on, mimo iż bardzooględnie i zręcznie, także i w formy tej religii choćby i szczerej które mu się zdają ciasne iwrogie życiu.Faktem jest, iż jako przeciwstawienia obłudzie nie wprowadza obrazu szczerej22Scena, którą Napoleon uważał za najbardziej zuchwałą, była owa scena w IV akcie, w czasie której Orgonschowany jest pod stołem.23Bliżej o tym: Pascal Myśli oraz Prowincjałki, przełożył Boy, przedmowa tłumacza.94pobożności, ale, przeciwnie, rozdziela światła i cienie w ten sposób: z jednej strony kilkuszalbierzy i głupców; z drugiej ludzie uczciwi, godni, sympatyczni, ale bliżsi owej świeckiejmoralności uczciwych ludzi niż żywego chrystianizmu.Molier czuł zapewne tę słabiznę istarał się ją osłonić tyradą Kleanta na cześć prawdziwej pobożności; zaznaczyć trzeba, iż tyradętę dopisał dopiero pózniej, po pierwszym zakazie sztuki, a doradził mu to książę Kondeusz(tzw.le Grand Cond�), wielki jak mówiono wówczas libertyn , czyli niedowiarek.Tym ciekawszym staje się fakt, iż książką, która zapłodniła Moliera Tartufem i wskazałamu niejako drogę, jest dzieło, natchnione najbardziej surowym i żarliwym chrystianizmem:Prowincjałki.Bez Prowincjałek nie można sobie wyobrazić Tartufa.Tylko mistrzostwo ironii,które rozwija Pascal przeciw jezuitom, Molier zwróci także i przeciw jansenistom, a raczejstworzy typ tak ogólny, iż jak wspomniałem obie walczące strony będą się w nim szukaćnawzajem.Jansenistą mógłby być Tartufe wtedy, gdy nakrywa chusteczką pierś Doryny i gdyuczy Orgona patrzeć na ziemię jak na kupę błota ; molinistą, kiedy wtajemnicza Elmirę wsposoby porozumienia się z niebem i oczyszczenia uczynku przez dobrą intencję.Ujęcietypu jest tu tak szerokie, iż dociekania, w kogo Molier mierzył w szczególności, zawsze będąścieśnianiem jego satyry.Mimo to, jak zawsze, współcześni wskazywali palcem kilka osób,których portretem ma być biedaczek Tartufe.Najwięcej prawdopodobieństwa ma pogląd, iżZwiętoszek, nie zatracając swych cech ogólnych, mierzy jednak osobliwie we wspomnianąjuż Kongregację św.Sakramentu, która umiała w praktyce połączyć jansenistyczną nietole-rancję z jezuickimi metodami.Król, którego Kongregacja krępowała w jego bujnym wówczasżyciu miłosnym24, zgniótł ją tak, jak Molier zgniata w ostatnim akcie świętoszka.Tym tłuma-czy się w znacznej mierze niesłabnąca opieka i życzliwość króla w tej sprawie.Tartufe był dziełem proroczym.Ludwik XIV z wiekiem stał się Orgonem.Ostatnia jegokochanka, pani de Maintenon, wprowadziła go na tę drogę; spowiednicy królewscy zaczęlirządzić Francją, zadając jej wiele klęsk.Obłuda religijna stała się drogą do kariery: dwór, Pa-ryż, Francja, wszystko na wiele lat znalazło się pod znakiem Tartufa.Z podniesieniem kurtyny jesteśmy w domu zamożnego paryskiego mieszczanina Orgona;zanim ujrzymy jego samego, poznajemy całą jego rodzinę: matkę, żonę, dwoje dzieci zpierwszego małżeństwa, szwagra i wygadaną pokojówkę Dorynę.W świetnej, iskrzącej siężyciem ekspozycji poznajemy i zasadniczy rys gospodarza domu: jest on opanowany przezjakąś ciemną figurę, człowieka, który dzięki zręcznie odgrywanej komedii pobożności umiałsię wkraść w jego względy.Oto jak opowiada nam te sprawy Doryna:Był to wprzód człowiek z duszą roztropną i godną,W służbach króla okazał tęgość niezawodną;Teraz, odkąd Tartufem swym przejął się cały,Od tego czasu chodzi niby ogłupiały;Nazywa go swym bratem, miłuje go bardziejNiż własną matkę; przy nim żoną, dziećmi gardzi;To dziś tajemnic jego powiernik jedyny,Jego zdaniem kieruje się każdej godziny,Jego wciąż ściska, pieści, dla kochanki młodejTkliwość iść by nie mogła z tym czuciem w zawody [ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

bezglutenowo.pev.pl