Komedia ludzka t.1 Balzac H

Podstrony

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Ale powieść nie byłaby niczym, gdyby, w tym wzniosłym kłamstwie,nie była prawdziwa w szczegółach.Zmuszony stosować się do pojęć kraju na wskroś obłud-nego, Walter Scott był fałszywy, z punktu widzenia ludzkości, w obrazie kobiety, ponieważwzorów dostarczyły mu szyzmatyczki.Kobieta protestancka nie ma ideału.Może być skrom-na, czysta, cnotliwa, ale miłość jej, niezdolna do uniesień, będzie zawsze spokojna i statecznajak spełniony obowiązek.Można by mniemać, iż Maria-dziewica wyziębiła serce sofistów,którzy ją wygnali z nieba, ją i jej skarby miłosierdzia.W protestantyzmie nie istnieje dla ko-biety po upadku żadna możliwość, gdy w Kościele katolickim nadzieja przebaczenia czyni jąwzniosłą.Toteż dla pisarza protestanckiego istnieje tylko jedna kobieta, gdy pisarz katolickiznajduje nową kobietę w każdej nowej sytuacji.Gdyby Walter Scott był katolikiem, gdybybył sobie wziął za zadanie prawdziwy opis rozmaitych społeczeństw, które następowały posobie w Szkocji, ów malarz Effie i Alicji (dwóch postaci, które sobie wyrzucał w podeszłymwieku) byłby może wcielił namiętności z ich błędami i karami, z cnotami, które wskazuje imskrucha.Namiętność to cała ludzkość.Bez niej religia, powieść, sztuka byłyby bezużyteczne.Widząc, iż gromadzę tyle faktów i maluję je tak, jak są, czyniąc ich sprężyną namiętność,niektórzy wyobrażali sobie, zupełnie mylnie, że ja należę do szkoły sensualistycznej i mate-rialistycznej, dwóch stron tego samego faktu, panteizmu.Ale uznaję, iż mogli, iż musieli sięomylić.Nie podzielam wiary w nieskończony postęp, co się tyczy społeczeństw; wierzę wpostęp człowieka odnośnie do niego samego.Ci, którzy chcą dojrzeć we mnie skłonnościuważania człowieka jako istoty skończonej, mylą się bardzo. Serafita , ta wcielona naukachrześcijańskiego Buddy, wydaje mi się dostateczną odpowiedzią na to dość lekkomyślneoskarżenie wytoczone na innym miejscu.W pewnych fragmentach tego długiego dzieła próbowałem popularyzować zdumiewającefakty, mogę rzec: cudy elektryczności, która się przeobraża w człowieku w nieobliczalną po-tęgę; ale w czym mózgowe i nerwowe zjawiska, wykazujące istnienie nowego świata moral-nego, zakłócają pewne i konieczne stosunki między światami a Bogiem? W czym miałybyzachwiać dogmatami katolickimi? Jeżeli, na mocy niezaprzeczonych faktów, myśl znajdziesię kiedyś w liczbie fluidów, które przejawiają się jedynie w swoich skutkach, a których istotaumyka się naszym zmysłom, nawet spotęgowanym za pomocą tylu mechanicznych środków,będzie to tylko to samo, co było z kulistością ziemi, spostrzeżoną przez Krzysztofa Kolumba,lub jej obrotem, wykazanym przez Galileusza.Nasza przyszłość zostanie ta sama.Magne-tyzm zwierzęcy, z którego cudami oswoiłem się od r.1820, piękne badania Galla, spadko-biercy Lavatera26, wszyscy ci, którzy, od pięćdziesięciu lat, obrabiali myśl, tak jak optycy25Suzanne N e c k e r (1739 1794) znana z inteligencji, dowcipu i dobroczynności żona finansisty i mini-stra Jacques Neckera, matka wybitnej pisarki pani de Sta�l, była zdolną autorką i w salonie swym gromadziławiele ówczesnych znakomitości.26Franz Joseph G a l l (1758 1828) lekarz niemiecki, od r.1807 zamieszkały w Paryżu,i Johann Kaspar L a v a t e r (1741 1801) teolog i filozof szwajcarski, byli twórcami pseu-donaukowych teorii frenologii i fizjonomiki, w których usiłowali ustalić związki między ry-sami człowieka i kształtem jego czaszki a jego charakterem.25obrabiali światło, dwie rzeczy mające tyle powinowactw, przemawiają na korzyść i misty-ków, owych uczniów apostoła świętego Jana, i na korzyść wszystkich wielkich myślicieli,którzy zbudowali świat duchowy, tę sferę, w której odsłaniają się stosunki między człowie-kiem a Bogiem.Kto wniknie dobrze w sens tego tworu, ujrzy, iż faktom stałym, codziennym, tajemnymlub jawnym, aktom życia indywidualnego, ich przyczynom i zasadom użyczam tyleż wagi, ilejej dotąd przywiązywali historycy do wydarzeń publicznego życia narodów.Nieznana bitwa,która się rozgrywa w dolinie Indre między panią de Mortsauf a namiętnością, jest może rów-nie wielka co najsłynniejsza ze znanych bitw ( Lilia w dolinie ).W tej idzie o sławę zdobyw-cy; w tamtej chodzi o niebo.Niedole braci Birotteau, księdza i kupca perfum, są dla mnieniedolami ludzkości.Grabarka ( Lekarz wiejski ) i pani Graslin ( Proboszcz wiejski ) sąprawie całą kobietą.Codziennie cierpimy w ten sposób.Musiałem sto razy zrobić to, co Ri-chardson27 zrobił tylko raz.Lowelas ma tysiąc postaci, ponieważ zepsucie społeczne przybie-ra barwę wszystkich środowisk, w których się rozwija.Przeciwnie, Klaryssa, ten piękny obrazcnoty doświadczonej namiętnością, ma linie, których czystość prowadzi do rozpaczy.Abystworzyć wiele Dziewic, trzeba być Rafaelem.Literatura znajduje się może pod tym wzglę-dem poniżej malarstwa.Toteż wolno mi może zauważyć, ile postaci nienagannych (jakocnota) znajduje się w dotąd ogłoszonych częściach tego dzieła: Piotrusia Lorrain, UrszulaMirou�t, Konstancja Birotteau, Grabarka, Eugenia Grandet, Małgorzata Cla�s, Paulina deVillenoix, pani Juliuszowa Desmarets, pani de La Chanterie, Ewa Chardon, panna d'Esgrig-non, pani Firmiani, Agata Rouget, Renata de Maucombe; ile wreszcie postaci drugoplano-wych, które, mimo iż mniej wydatne, niemniej ukazują czytelnikowi wzory cnót domowych.Józef Lebas, Genestas, B�nassis, ksiądz Bonnet, lekarz Minoret, Pillerault, Dawid S�chard,dwaj Birotteau, proboszcz Chaperon, sędzia Popinot, Bourgeat, Sauviatowie, Tascheronowie itylu innych, czyż nie rozwiązują trudnego problemu literackiego, polegającego na tym, abycnotliwą osobistość uczynić zajmującą?Nie było to małe zadanie odmalować dwa lub trzy tysiące znamiennych figur epoki; takabowiem jest w rezultacie suma typów, które przedstawia każde pokolenie i które będzie za-wierała Komedia ludzka.Ta ilość postaci, charakterów, ta mnogość istnień wymagały ram i darujcie mi to wyrażenie galerii.Stąd te tak naturalne i znane już podziały na Sceny zżycia prywatnego, prowincji, paryskiego, politycznego, wojskowego i wiejskiego.W tychsześciu księgach mieszczą się wszystkie Studia obyczajowe , które tworzą historię po-wszechną społeczeństwa, zbiór wszystkich jego dzieł i spraw, jakby powiedzieli nasi przod-kowie.Tych sześć ksiąg odpowiada zresztą ogólnym ideom.Każda z nich ma swój sens,swoje znaczenie i streszcza jedną epokę życia ludzkiego.Powtórzy tu, ale w krótkości, to, conapisał, zapoznawszy się z moim planem, Feliks Davin28, młody talent, wydarty literaturzeprzedwczesnym zgonem [ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

bezglutenowo.pev.pl