Wierciński Andrzej Magia i religia. Szkice z antropologii religii

Podstrony

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Nawet zakończenie jego obrzędów polegało na strzelaniu do naczyniaoctli, co jakby stanowiło finalną, sybstytucyjną ofiarę strzały".J.Broda dodaje ze swej strony,\e nazwa miesiąca Tlacaxipehualiztli ma najmniej wariantów i sięga z jednej strony a\ poQuiche i Cakchiąuel w Guatemali, a Tarasków z drugiej strony.Znajduje to potwierdzenie uDurana, który podkreśla, \e święto to było celebrowane w całym imperium azteckim.Wszystko to razem istotnie potwierdza tezę o wczesnej genezie święta, które mogło sięzrodzić wraz z upowszechnianiem się pierwotnego rolnictwa, tj.w fazie Ajalpan (1500-900p.n.e.), przed powstaniem pierwszych centrów zurbanizowanej cywilizacji okresu klasycznego.Nie wykluczone, \e punktem wyjścia dla święta był obszar huastecki przy ujściu rzeki Panuco,tj.kraina Pantitlan, jak ją nazywa Sahagun.Właśnie Huastecy słynęli z pijaństwa".267Jednak\e, w okresie azteckim, jak to słusznie podkreśla Broda, nastąpiło rozbudowanie świętaprzez kompleks militarno-polityczny, przydając mu te\ znaczenia presti\owego.Zdają się topotwierdzać następujące fakty: Otó\ Duran i Tezozomoc stwierdzają, \e po zwycięskiej wojnie zHuastekami i Teczpanekami, Motekosoma I zaingurował ofiarę gladiatorską przy Tema-lacati, zanamową Tlacaelela (=Człowiek Smutku), który miał być jej wynalazcą.Nota bene, ju\ sam faktdoradztwa Tlacaelela jest znamienny, bowiem był to jeden z głównych rzeczników imperialnejekspansji azteckiej, za którego namową spalono te\ dawne kodeksy w czasie rządówpoprzedniego władcy Itzcoatla.Tak o tym mówi tekst: Strzegło się jego historii,Lecz została spalona,Podczas panowania Itzcoatla, w MeksykuPodjęto tę uchwałę.Panowie Mexica powiedzieli: Nie jest dobrze, by cały ludZnał malowidła.Ci, którzy stali się poddanymi,Pójdą na zatracenieI ziemia się przekręci,Gdy\ utrzymuje się tam wiele kłamstwa,I wielu w nich zostało uznanych za bogów".Doprawdy nic nowego pod słońcem!!!Wracając do Motekosomy I, to zaprosił on na święto władców Texcoco, Tlacuby, Chalco,Xochimilco, Marquesado, Conixco, Mat;atzinco i Mazahuliów, dając im bogate prezenty i wydającbankiety, aby nie podnosili rebelii przeciwko Aztekom.Za króla Axayacatla (=Mucha Bagienna), Temalacatl został odnowiony i powiększony, a z tejokazji ofiarowano wielu Matlatzinków, z którymi prowadzono wojnę.Król zaprosił na obrzędywładców Nonoalków, Zempoalteków i Quiahiutzeków, tj.plemion, które nie były jeszcze wtedypodbite.Jeśliby odrzucili zaproszenie, to byłoby to uznane za powód do wojny.Po święcieodjechali przera\eni i obiecali utrzymywać pokój.Podobne sytuacje w czasie Tlacaxipehualiztlipowtarzały się a\ do Motekosomy II.Trzeba tu dodać, \e ofiara gladiatorską zawierała motywacje indywidualne dla wielu wojownikówbiorących udział w wojnach i dostarczających jeńców.Otrzymywali oni przecie\ od władcyodznaczenia i prezenty, a obrzęd ze wznoszeniem pala z trofeami był okazją dozademonstrowania swego presti\u społecznego.Całos'ć takich przemian obrzędowo-doktrynalnychw religijności Azteków w związku z ich polityką imperialną, nastawioną na wojnę, trybuty iutrzymywanie w podległości podbite ludy, ujęła ostatnio E.Siarkiewicz (1984).268Nie negując tych społeczno-politycznych uwarunkowań, które wpłynęły na progresywnąewolucję Tlacaxipehualiztli u Azteków oraz zawartych w jego obrzędowości elementówpłodnościowej magii agrarnej, warto jednak postawić pytanie, czy te dwie grupy sensów wyczerpującałą zawartość symboliczną? Otó\, kierując się wskazaniami dla interpretacji mitów religijnych,podanymi w części I ksią\ki, mo\na powziąć podejrzenie, \e nie wyczerpują!Spróbujmy zatem zbli\yć się do tych innych jeszcze wątków znaczeniowych, a kluczem dotego stanie się sama postać głównego bóstwa patronującemu świętu, czyli Xipe Toteka.Według Durana nosił on dwa zestawy odpowiadających sobie, trójdzielnych imion, amianowicie:a) 1.Totec - Nasz Pan", 2.Xipe - Obdarty Ze Skóry" i 3.Tlatlauhqui Tezcatl - ,ZwierciadłoOstatniego Blasku" orazb) 1.Tota - Ojciec", 2.Topiltzin - Syn", 3.Yolometl - Serce Agawy".Dalej Duran objaśnia je tak, \e Totec ma znaczyć: Okropny i Straszny Pan Który NapełniaLękiem", Xipe - Ten Który Został Obdarty Ze Skóry i yle Potraktowany", a Yollometl - SerceIch Obu".Nasz autor uwa\a te\, \e jest to koncepcja trynitarna bóstwa o sensie podobnymdo chrześcijańskiej Trójcy Zwiętej, co tylko do pewnego stopnia mo\e być słuszne.Tak więc,Tota jest określeniem u\ywanym w odniesieniu do Tonatiuh.Mo\e więc chodzić o stwórczą,ognisto-czasową zasadę Najwy\szego Bóstwa, która okresowo ucieleśnia się w człowieku,wytwarzając jego ciała na podobieństwo cyklu wegetacyjnego kukurydzy.Ciało to wzrasta bowiem zkukurydzy, głównego składnika po\ywienia.Człowiek staje się przeto synem", jak Centeotl.Alemusi podlec śmierci, czyli przejść przez stan Xipe i odrodzić się w nowym ciele.Czy chodzi jednako zwykły cykl reinkamacyjny, czy o etapy inicjacji? Mo\na przypuścić, \e o jedno i drugie, co zdajesię sugerować fakt u\ycia imienia Topiltzin w stosunku do Quetzalcoatla, jako wzorcowegoarcykapłana oraz trzecie imię Tlatlauhqui Tezcatl o sensie solarnym i jasnowidztwa, któreprowadzi do Czerwonego Tezcatlipoki.jako pierwszego i najwy\szego syna", zrodzonego wkosmo-gonii przez Tonacatecuhtli i Tonacacihuatl w 13-tym niebie oraz odpowiadające temuzwierciadłu określenie Yollometl, wią\ące z kompleksem Teooctli, jako eliksiremnieśmiertelności".Nowy, o naturze ognisto-solarnej Człowiek, jest przybrany niby w to samo ciało coi przedtem, ale naprawdę to jego stare" ciało po ofiarnej walce podległo śmierci i zostałoskonsumowane na rzecz nowego".W walce tej uczestniczą przeciwstawne moce światła iciemności, Orzeł i Jaguar, Czerwony i Czarny Tezcatłipoca.Najpierw zanalizujmy z tego punktuwidzenia skojarzenia Xipe Toteka za znakami postaciowymi Tonalpohualli.Przede wszystkim,jak wiadomo, jest on właśnie Panem dnia Orła i to wymiennie z Czerwonym Tezcatlipoką.Jest te\Panem 14-tej Trzynastki, czyli Ce Itzcuintli (=1 Pies), to znaczy pioruna otwierającego drogę iwprowadzającego w Zwiat Podziemny, w skojarzeniu z Wę\em Quetzal o atrybutach Xiuhcoatla, tj.Ognistego Wę\a Czasu, nieodłącznie związanego z Xiuhtecuhtli.Wraz z Xiuhtecuhtli, Xipe Totecpatronuje jeszcze 20-tej Trzynastce, czyli Ce Tochtli (=1 Królik), a więc znakowi ognisto-lunarnejmocy napoju octli.Wtedy występuje on jako Iztapaltotec.I równie\ w Il-iej serii znaków269Tonalpohualli w kodeksie Borgia, patronuje on Królikowi w przybraniu głowy bogini kukurydzy,zamiast normalnie tu występującej Mayahuel.W Panach 13-tu Stref Nieba, Xipe lub Xochipilli zastępują Mictlan-tecuhtli w 11-tej Strefie, wskojarzeniu z Czerwoną Guacamayą, symbolem solarnego składnika duchowego w MiejscuTajemnicy [ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

bezglutenowo.pev.pl